Działamy w oparciu o rodzicielstwo bliskości, porozumienie bez przemocy, pedagogikę Montessori oraz leśną.

Nasze przedszkole i żłobek powstały z potrzeby stworzenia dzieciom miejsca, które da im wiarę w siebie i drugiego człowieka potrzebną, aby zmieniać świat na lepsze.

Nasza oferta

Pedagogika Montessori

Z pedagogiki Marii Montessori bierzemy zaufanie do dziecka. Chcemy być jego towarzyszami i przewodnikami, ponieważ ono wie, co jest najlepsze dla jego optymalnego rozwoju. Dajemy dziecku możliwość, aby samo wybierało aktywności sterowane wewnętrzną, wrodzoną potrzebą zdobywania wiedzy o świecie. Od Marii Montessori bierzemy jej zachwyt dzieckiem – to dlatego codziennie je obserwujemy, bo chcemy działać adekwatnie do jego potrzeb. Wspieramy samodzielność dzieci i ich indywidualne zainteresowania. W codziennej pracy dzieci mają do dyspozycji piękne pomoce Montessori, które pozwalają im na rozwój i naukę we własnym tempie, w komforcie, pod wpływem ciekawości.

Grupy mieszane wiekowo

Dzieci uczą się poprzez naśladowanie i w relacji do innych osób. Dlatego naturalna, bo odzwierciedlająca realny świat, oraz najbardziej optymalna sytuacja to taka, gdy mogą obserwować członków ich społeczności w różnym wieku. Dzieci młodsze uczą się od starszych a starsze, prowadząc młodszych kolegów, nabywają umiejętności społecznych i wiary we własne umiejętności.

Rodzicielstwo bliskości

Z rodzicielstwa bliskości czerpiemy potrzebę ciepła i harmonii, szacunek do dziecka. Nie boimy się bliskości, ani radości, ani łez. Traktujemy podmiotowo każde dziecko, tak, aby wzmacniać jego poczucie własnej wartości. Dbamy o autentyczne i serdeczne relacje, o to, by dzieci nie zatraciły tego, co mają od urodzenia: swojej unikalności i wewnętrznej motywacji do działania oraz rozwoju społecznego, emocjonalnego i poznawczego.

Adaptacja

Proces adaptacji dostosowany jest do każdego dziecka z osobna i wspiera całą jego rodzinę. Z czułością dbamy o to, aby odbył się w spokoju i w zgodzie z potrzebami dzieci i dorosłych. Jesteśmy otwarci na każde emocje, nawet najtrudniejsze, opiekujemy się chwilami radości, smutku i złości.

Porozumienie bez przemocy

Porozumienie bez przemocy przypomina nam, że potrzeby wszystkich mają taką samą wartość. Wspieramy i opiekujemy się emocjami, bo chcemy, by wszyscy czuli się akceptowani takimi, jakimi są, aby dzieci stawały się silne, radziły sobie z podejmowaniem w przyszłości własnych decyzji i wiedziały czego chcą.

Edukacja demokratyczna

Edukacja demokratyczna inspiruje nas do tworzenia przestrzeni partnerstwa i współpracy opartej o autentyczne relacje oraz możliwości uczenia się od siebie nawzajem. Chcemy, aby każde dziecko czuło się widziane i słyszane, bo stąd wynika jego poczucie bezpieczeństwa. Uczymy się odpowiedzialności i podejmowania decyzji.

Społeczność, wsparcie i rozwój

Chcemy budować społeczność ludzi ciekawych siebie nawzajem. W pracy z dziećmi pomagają nam specjaliści, logopedzi, psycholodzy i pedagodzy. Doskonalimy się, uczymy i rozwijamy, aby sprostać wyzwaniom codzienności.

Zdrowe jedzenie i harmonia

Dbamy o nasze zdrowie, uczymy się słuchać własnego ciała, zdrowo się odżywiamy, ćwiczymy jogę. Dzieci odpoczywają i relaksują się wówczas, gdy tego potrzebują. Oczyszczamy powietrze w naszych pomieszczeniach. Zastanawiamy się, czym może być dla nas dzisiaj ekologia – uczymy się mądrze dbać o nasz świat i najbliższe otoczenie.

Sztuka i kultura

Poznajemy sztukę całego świata i jego wielokulturowość. Sami nieustannie tworzymy, czerpiąc z tego radość i wyzwalając wielki entuzjazm do działania. Dzięki temu stymulujemy nasze zmysły, kreatywność, inteligencję oraz zdolność krytycznego myślenia.

Kontakt z naturą i swobodna zabawa

Znajdujemy się obok wielkiego parku Stok pod Baranem. Jesteśmy tam codziennymi gośćmi, poznajemy świat natury, obserwujemy wzrost roślin i brudzimy się. Wiemy, że bliskość natury i swobodna zabawa w lesie są szczególnie istotne dla maluchów. Wierzymy, że deficyt natury zmienia w niekorzystny sposób nasze mózgi a widok choćby jednego drzewa znacząco podwyższa nasz dobrostan. Nic tak nas nie cieszy, jak odkrycie kolejnego zastosowania znalezionego w parku patyka, dlatego bawimy się, bo dzieciństwo to czas na radość i spontaniczność a zabawa to najwspanialszy sposób na naukę.

Uważność

Wspólnie doświadczamy codzienności, zadajemy pytania i poszukujemy odpowiedzi. Jesteśmy ciekawi świata i drugiej istoty, która go zamieszkuje. Z uważnością stajemy wobec wspólnego bycia tu i teraz.

Piękno otoczenia

Dbamy o wymiar estetyczny naszego otoczenia, ponieważ wspiera on twórcze widzenie świata. Przygotowaliśmy przestrzenie razem z artystami i z montessoriańską dbałością o każdy szczegół. Chcemy, aby było pięknie i naturalnie. Otaczamy się dziełami sztuki, roślinami i przedmiotami z naturalnych materiałów.

Różnorodne zajęcia

Od samego początku dzieci mają kontakt z językiem angielskim, który wprowadzany jest w sposób naturalny, poprzez zabawę, muzykę oraz obecne na co dzień słownictwo. Dostosowujemy różnorodność dodatkowych aktywności do zainteresowań dzieci. Istotną rolę odgrywają plastyka sensoryczna, warsztaty muzyczne, ruchowe, taniec. Dbamy jednocześnie, aby nadmiar bodźców nie doprowadził do chaosu, braku bezpieczeństwa, do sytuacji, gdy dziecko utraci możliwość koncentracji na własnej pracy oraz kontakt z własnymi zainteresowaniami.

Neurodydaktyka

Nasz mózg nie lubi przymusu, najlepiej uczy się tego, co go zachwyca i interesuje. Właśnie dlatego zostawiamy dzieciom przestrzeń na ich samodzielne decyzje. Nie stosujemy kar ani nagród. Uważamy, że zewnętrzna motywacja jest niepotrzebna tam, gdzie dziecko wzrasta w poczuciu własnej wartości. Wspieramy dzieci i proponujemy pomoc, nie wyręczamy. Zastanawiamy się, jakie kompetencje będą dzieciom potrzebne w przyszłości. Stawiamy na współpracę, a nie na rywalizację, na krytyczne i twórcze myślenie, popełnianie błędów i naukę samodzielnego podejmowania decyzji.

Granice

Nie podporządkowujemy naszego działania żadnej metodzie pedagogicznej. Na pierwszym miejscu stawiamy potrzeby członków naszej społeczności i nieustannie badamy, co służy naszemu rozwojowi. Widzimy wiele punktów wspólnych nurtów i postaw, którymi się inspirujemy. Szacunek do człowieka każe nam widzieć granice. Wolność dana dziecku przez Marię Montessori i edukację demokratyczną determinuje postawę odpowiedzialności. Miłość do dziecka każe nam być przewodnikami i wsparciem na drodze poszukiwania wartości i entuzjastycznego osiągania celów.

Galeria

Zespół

nauczyciele

Agnieszka
Jestem mamą Dorotki i Marcela, edukatorką i historyczką sztuki. Ukończyłam historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim i edukację artystyczną na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie oraz szkolenia i kursy m.in. z artterapii, sensoplastyki, porozumienia bez przemocy, rodzicielstwa bliskości, pedagogiki Montessori. Współtworzę projekty edukacyjne oraz artystyczne dla dzieci i dorosłych. Fascynuje mnie łączenie sztuki i edukacji alternatywnej, dlatego angażuję się w inicjatywy popularyzujące wiedzę o sztuce i kreujące potrzeby obcowania z nią. Czerpię inspirację do aktywności z wielu źródeł i od różnych kreatywnych, doświadczonych i życzliwych ludzi. W dzieciach uwielbiam ich umiejętność częstego zachwytu. Czuję, że mam wpływ na to, co dzieje się ze światem, gdy pracuję z najmłodszymi, bo oni już budują rzeczywistość jutra. Lubię zatrzymać się wieczorem i patrzeć na moje dzieci, uśmiechać się i słuchać, czuć naszą wspólną obecność, zapamiętywać ją.
Agnieszka
Jestem psycholożką dziecięcą, ukończyłam studia psychologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jestem również edukatorką Pozytywnej Dyscypliny, trenerką TUS, prowadzę warsztaty dla dzieci oraz dorosłych. Na bieżąco uzupełniam swoją wiedzę na rozmaitych szkoleniach, jednak właśnie praca z najmłodszymi nieustannie przekonuje mnie, że to dzieci są najlepszymi nauczycielami. Szacunek, zaufanie i wrażliwość to filary, którymi podpieram swoją współpracę z dziećmi, rodzicami, nauczycielami. Staram się podążać za potrzebami konkretnego dziecka, konkretnej rodziny, zamiast trzymać się utartych schematów postępowania czy metod wychowawczych. Każdy z nas jest inny i zasługuje na indywidualne spojrzenie, uważność, zaopiekowanie. Moją wielką pasją jest teatr i muzyka. Należę do amatorskiej grupy teatralnej oraz stworzyłam swój własny projekt muzyczny o nazwie „Bajda". Praca na scenie to mój „wiatr w żagle" i artystyczne spełnienie. Jestem też mamą 2-letniego Jasia.
Alina
Z wykształcenia jestem pedagogiem specjalnym i wczesnoszkolnym, posiadam także uprawnienia do pracy w żłobku. Ukończyłam kurs pedagogiki Marii Montessori i to on wyraźnie wyznaczył mi kierunek, w którym chciałabym się dalej rozwijać. Przez kilka lat pracowałam jako niania, byłam nauczycielką świetlicy i wspomagającą oraz wychowawczynią w przedszkolu. Jestem mamą Uli i Radka - codzienność z nimi pokazuje mi zupełnie nowy wymiar bycia z dziećmi i towarzyszenia im w odkrywaniu świata. Jestem głęboko przekonana, że dzieci najlepiej rozwijają się w przestrzeni, w której panują dobre relacje, nie brakuje uśmiechu, wzajemnej uważności i otwartości, swobodnej zabawy i kontaktu z naturą. Lubię obserwować, z jakim zaangażowaniem małe dzieci poznają świat, uczą się bycia w nim i czuję wdzięczność z to, że mogę im w tym towarzyszyć i być blisko.
Daria
Z wykształcenia jestem kulturoznawczynią z doświadczeniem w pracy edukacyjnej i badawczej, facylitatorką (certyfikowaną przez Newschool, Oslo), dietetyczką i opiekunką w żłobku (certyfikowaną w nurcie rodzicielstwa bliskości). W rodzicielstwie bliskości, porozumieniu bez przemocy i innych kierunkach akcentujących znaczenie relacji, empatii i akceptacji, odnajduję to, co dla mnie ważne w pracy z dziećmi: budowanie więzi, która daje dziecku oparcie i poczucie bezpieczeństwa; tworzenie przestrzeni, w której dzieci mogą być sobą i wyrażać się w pełni; autentyczna, żywa obecność – czyli widzenie i słyszenie dziecka w taki sposób, że ono czuje się widziane, słyszane i traktowane poważnie; towarzyszenie dziecku i wspieranie go w rozumieniu własnych przeżyć, a także w rozpoznawaniu i komunikowaniu własnych granic. W życiu uskrzydlają mnie doświadczenia więzi z ludźmi – małymi i dużymi, moje prywatne związki z naturą oraz zwolnienia na uważność. Korzyści, jakie w pracy nad sobą daje mi praktyka mindfulness, inspirują mnie do szukania metod pracy z dziećmi opartych na uważności.
Dorota
Jestem nauczycielką przedszkola i animatorką społeczno-kulturową. Pasjonuję się filozofią i pedagogiką Montessori oraz rodzicielstwem bliskości. Uwielbiam towarzyszyć dzieciom w eksplorowaniu świata. Zabawy na świeżym powietrzu, wychowanie przez sztukę, podążanie za zainteresowaniami dzieci to mój sposób pracy. W domu jestem mamą prywatnych przedszkolaków? Zosi, Jurka i Witka
Ela
Ukończyłam studia na kierunku socjologia i praca socjalna. Interesuję się psychologią, pedagogiką rozwoju dziecka, zagadnieniami związanymi z integracją sensoryczną. Jako mama dziecka wysoko wrażliwego na bieżąco zgłębiam wiedzę na ten temat. Jestem osobą kreatywną, dużą przyjemność sprawia mi tworzenie różnego rodzaju pomocy dydaktycznych, m.in. stymulujących lewą półkulę mózgu czy lapbooków o różnej tematyce. Posiadam artystyczną duszę. Dobrze czuję się w organizowaniu zajęć plastycznych czy muzycznych. Lubię zajęcia, w których można się pobrudzić, jednocześnie tworząc. Jestem osobą empatyczną, której nie jest obojętny los innych ludzi. Staram się dostrzegać potrzeby innych. Wspieram dzieci w rozwijaniu autonomii, dbając jednocześnie o ich bezpieczeństwo. Uważam, że do każdego z nich należy podchodzić w sposób indywidualny, gdyż każde dziecko posiada inne potrzeby. Praca z dziećmi sprawia mi wiele radości i mam nadzieję, że będę dla nich godnym towarzyszem w odkrywaniu otaczającego nas świata.
Iza
Od lat interesuję się psychologią a na co dzień staram się dawać dzieciom wsparcie w każdej sytuacji i pozwolić wybrzmieć każdym emocjom. Lubię towarzyszyć dzieciom w zabawie i w trudnych sytuacjach, obserwować je, gdy uczą się i poznają nowe rzeczy. Ukończyłam socjologię na kierunku komunikacja społeczna oraz pracę socjalną.  Brałam czynny udział w różnych zbiórkach oraz pomagałam organizować imprezy dla dzieci niepełnosprawnych. Byłam wolontariuszką w Krakowskim Towarzystwie Autystycznym. Doświadczenie w pracy z dziećmi opieram między innymi na swojej rodzinie, posiadam dwoje dzieci: w wieku żłobkowym oraz przedszkolnym. Przez 7 lat mieszkałam w Niemczech, gdzie miałam okazję obserwować bliskościowe podejście rodziców do dzieci. Dzieci są naszą przyszłością, to one będą budowały świat. Chcę pozwalać im być sobą, marudzić, odkrywać, bawić się, być szczęśliwym i złym. Dzieci mają takie same prawa jak my. Cieszę się, że istnieje takie miejsce jak „Zielona Wieża”, gdzie dzieci mogą być sobą i dokonywać samodzielnie wyborów każdego dnia.
Kasia
jestem mamą 4-latki, która jest moją największą inspiracją w pracy z dziećmi. Jej pojawienie się na świecie otworzyło drzwi do fascynującego świata psychologii dziecięcej i pedagogiki. Zaczęłam zgłębiać najnowsze badania z dziedziny rozwoju dzieci i zainteresowałam się alternatywnymi metodami nauki, takimi jak metoda Montessori, szkoła demokratyczna, plan daltoński czy imersja językowa. Uważam, że każde dziecko jest wyjątkowe i ma niezwykły potencjał, który może być rozwijany z poszanowaniem jego indywidualności. Z ogromnym entuzjazmem przyglądam się niezahamowanej ciekawości małego człowieka i wierzę, że odpowiednia pielęgnacja tej wrodzonej pasji do odkrywania świata kształtuje jednostki pełne chęci działania, wierzące w swój sukces. Jestem także absolwentką behawiorystyki zwierząt, co skłoniło mnie do refleksji nad relacją między dzieckiem a zwierzęciem. Wierzę, że kontakt z naturą i zwierzętami może wspierać rozwijanie empatii, odpowiedzialności i zrozumienia świata.
Małgorzata
Jestem osobą radosną, empatyczną i spontaniczną. Lubię zajęcia muzyczno-ruchowe, które kształtują koordynację wzrokowo-ruchową i pobudzają wyobraźnię. Zajęcia plastyczne, podczas których widzę radość tworzenia, zaciekawienie i uśmiech na twarzy dziecka 🙂
Doświadczenie w pracy w żłobku opieram na rodzinie - jestem szczęśliwą mamą trójki wspaniałych dzieci. Większość czasu wolnego towarzyszę moim dzieciom w poznawaniu świata, dlatego też wspólne wycieczki rowerowe oraz górskie, pikniki i zabawy na świeżym powietrzu są do tego wspaniałą okazją. Lubię posłuchać muzyki, czytać książki o porozumieniu bez przemocy i rodzicielstwie bliskości, eksperymentować w kuchni lub po prostu spotykać się ze znajomymi. W dzieciach uwielbiam ich sposób patrzenia na świat, potrafią dostrzec to, co w życiu jest najprostsze.
W Zielonej Wieży cenię indywidualne podejście, szacunek do każdego dziecka, dawanie swobody w działaniu i uważność na emocjonalne potrzeby drugiego człowieka.
Ula
Jestem nauczycielką grupy klonowej oraz absolwentką kierunku pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Lubię współpracować z dziećmi - dają mi dużo radości i pokazują, jak wiele można się od nich nauczyć. W wolnych chwilach odpoczywam w towarzystwie bliskich lub sięgam po dobrą książkę. Interesuję się muzyką, którą czasem sama tworzę, śpiewam i gram na ukulele :).    
Żaneta

Prywatnie jestem mamą Patryka i Wiktorii, z wykształcenia fizjoterapeutką, opiekunką dziecięcą. Lubię górskie wycieczki, szaleństwa na śniegu, snowboard, narty biegowe i kocham pływać. Nic wyszukanego, ale dającego dużo energii, oddechu i przestrzeni na długie rozmowy z dziećmi.

Część życia mieszkałam w Norwegii. Uświadomiłam sobie, że to właśnie tam zaczęła się moja przygoda z pedagogiką Montessori. Najlepiej o podejściu do wychowaniu dzieci, które miałam okazję tam obserwować, poznawać, uczyć się i wdrażać w życie, wtedy jako mama, teraz jako opiekunka w Zielonej Wieży oddają słowa Marii Montessori: „Niech dzieci będą wolne. Zachęcaj je do biegania na zewnątrz, gdy pada deszcz. Pozwól im zdjąć buty, gdy znajdą kałuże wody i gdy trawa łąk będzie mokra od rosy, niech biegają po niej i depczą ją bosymi stopami. Niech odpoczywają spokojnie, gdy drzewo zaprasza ich do spania w swoim cieniu. Niech krzyczą i śmieją się, gdy słońce obudzi ich rano”.

Norwegia mnie zainspirowała, ponieważ to kraj, gdzie na kaszel zaleca się mróz, gdzie dzieci w przedszkolach śpią na świeżym powietrzu, nabierając odporności, gdzie bez względu na to czy świeci słońce, czy pada deszcz dzieci spędzają mnóstwo czasu na zewnątrz świetnie przygotowane do panujących tam warunków.

W swojej pracy bazuję na budowaniu szczerych relacji z dziećmi. Wciąż wzbogacam swoją wiedzę poprzez uczestnictwo w szkoleniach z pedagogiki Montessori, zgłębiam tajniki NVC oraz rodzicielstwa bliskości. Staram się stwarzać dzieciom warunki dla rozwoju logicznego myślenia, samodzielności, wyrażania własnych myśli, wspierać w podejmowaniu ich własnych wyborów. Praca z dziećmi daje mi radość i satysfakcję. Cieszę się że mogę odkrywać z nimi nieznane. Obserwuję, staram się dawać im przestrzeń do wyrażania własnych potrzeb. Ważne jest dla mnie budowanie relacji opartych na szacunku i zaufaniu.

Cieszę się, że mogę być częścią zespołu, w którym pracują ludzie bardzo zaangażowani w swoją pracę, empatyczni, tworzący przyjazne, bezpieczne miejsce dla małych odkrywców.

wsparcie

Kasia
Kasia Kalinowska psycholożka, trenerka Fundacji FamilyLab Polska. Z Zieloną Wieżą związana od 10 lat. Obecnie w ramach sieci Zielona Wieża wspiera merytorycznie nauczycieli i superwizuję zespoły żłobkowe i przedszkolne. Prowadzi również warsztaty dla rodziców.

Szukamy doświadczonych pedagogów, którzy chcieliby dołączyć do naszego zespołu.

Zapisy

Rekrutacja do przedszkola i żłobka Zielona Wieża w Wieliczce trwa cały rok w miarę wolnych miejsc

Czekamy na Wasze zgłoszenia!

Jak jest u nas

Poznaj opinie rodziców o placówkach sieci Zielonej Wieży

„Dwoje moich dzieci uczęszcza do Zielonej i nie wyobrażam sobie obecnie innego miejsca do zostawiania ich na czas mojej pracy. Trzecie też tam będzie chodziło. Kadra dobrze wykwalifikowana, wszystko da się bez problemu załatwić i dogadać. Każde dziecko traktowane indywidualnie według potrzeb rodzica.”

„Dziękuję Wam wszystkim za podejście do Naszych dzieci pełne świadomości i empatii. One to doceniają i widzą, a to jest najlepsza rekomendacja. Życzyłabym takiego przedszkola sobie, dziś nie miałabym tyle do przepracowania ;)”

„Zielona Wieża jest miejscem, do którego mam pełne zaufanie. Wiem, że moja córka jest tam bezpieczna i że ma poczucie, że to co mówi, co czuje – jest ważne.”

Idee, które nas inspirują

Żaden nurt i podejście pedagogiczne nie jest dla nas dogmatem. Jest nim szacunek dla podmiotowości i wolności drugiego człowieka – dziecka, które znajdzie się z nami w Zielonej Wieży.

Najwięcej zaczerpnęliśmy z nurtów:

RODZICIELSTWA BLISKOŚCI

Przede wszystkim wiarę w moc budowania prawdziwej relacji opartej na szacunku do drugiego człowieka, choćby bardzo jeszcze młodego.

PEDAGOGIKI LEŚNEJ

Intensywnego, codziennego obcowania z naturą, które staje się przestrzenią do poznawania siebie i świata, nauki odpowiedzialności i rozwoju kreatywności. Okazją do aktywności fizycznej, rozwoju wszystkich zmysłów i swobodnej zabawy.

PEDAGOGIKI JESPERA JUULA

Wartości proponowane przez Jespera Juula - równa godność, odpowiedzialność osobista, integralność i autentyczność.

POROZUMIENIA BEZ PRZEMOCY

Wrażliwość na wzajemne potrzeby i empatyczne, prawdziwe usłyszenie drugiego człowieka.

PEDAGOGIKI MARII MONTESSORI

Uważną obserwację i podążanie za aktualnymi, indywidualnymi potrzebami i zainteresowaniami każdego dziecka.

Opłaty

Godziny otwarcia: 7.30 – 17.00 (przedszkole), 7.15 – 16.30 (żłobek)

Opłata miesięczna:

przedszkole: 1200 zł

żłobek: 1700 zł (cena bez uwzględnienia dofinansowania „400 plus”, o którym mowa w ustawie o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym oraz dotacji Gminy Wieliczka)

Wyżywienie płatne jest dodatkowo.

Utworzenie nowego żłobka Zielona Wieża w Wieliczce zostało zrealizowane przy udziale dofinansowania z budżetu państwa i Funduszu Pracy w ramach programu „Maluch + 2021”. Zadanie polega na utworzeniu miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, w tym miejsc dla dzieci niepełnosprawnych lub wymagających szczególnej opieki, w szczególności na adaptacji i wyposażeniu lokalu.

Wartość otrzymanego dofinansowania: 240 000 zł, całkowita wartość zadania: 300 000 zł

Kontakt

Zielona Wieża Wieliczka
Przedszkole i żłobek

Chopina 1B, Wieliczka
531 296 646

[email protected]
ZielonaWiezaWieliczka


    FacebookZnajomiWyszukiwarka internetowa (prosimy o podanie wyszukiwanej frazy w polu Inne)Inne (jakie?)

    (*) pola wymagane